Mình (đã từng không) thích peer pressure - áp lực đồng trang lứa.
Chia sẻ của một người tạo ra áp lực đồng trang lứa, nhưng vẫn thấy áp lực đồng trang lứa. Cũng là một người “make peer pressure work for her” (bắt cục “áp lực đồng trang lứa” về làm công cho mình).
TLDR (Dài lắm tóm tắt bớt): Mình có chia sẻ một cái mini-tool trong chiến lược thâu tóm peer pressure ở cuối bài, nếu bạn muốn đọc từ dưới lên.
I.
Học cấp 1,
mình thích được mọi người tìm đến hỏi bài, và hỏi đi vệ sinh cùng (if you know you know). Mình thích được phụ huynh nhắc đến là, “con bé này vừa ngoan vừa giỏi, sẽ rất an tâm nếu con mình chơi với nó”. Mình nghĩ là mình đã làm được, cho đến khi chuyển vào lớp tăng cường Tiếng Anh năm cuối.
Có bạn giỏi tiếng Anh hơn. Có bạn giỏi Toán hơn. Có bạn năng nổ hơn. Có bạn “con-nhà-người-ta” hơn.
Tự cảm thấy mình không bằng, nên mình cố gắng.
Học cấp 2,
mình ở lớp đầu. Mình không thích nhận quà học sinh giỏi cuối năm, mình thích nhận quà học sinh top lớp. Không phải là tại quà top 3 thì to hơn, mà tại nghe nó ngầu hơn. Mình nhớ kiểm tra Sinh học được lét đét mỗi 5-6 điểm, Toán thì không bao giờ “giải được câu cuối”.
Vậy mà lớp mình ối bạn giải được. Còn có cả bạn vừa tích cực hoạt động lớp, điểm vừa cao chót vót.
Tự cảm thấy mình không bằng, nên mình cố gắng.
Học cấp 3,
mình (rất may mắn và nhờ có mẹ nên*) đậu lớp thường trường Chuyên. Mình thấy dân trường chuyên vừa giỏi vừa năng nổ hoạt bát. Nên mình cũng tham gia các câu lạc bộ. Ai tham gia để vui, chứ mình tham gia để có ngày trở thành người tổ chức. Mình đã có cơ hội được tổ chức cùng các bạn lớp khác rất rất giỏi.
Có bạn rất linh hoạt. Có bạn biết vẽ vời thiết kế. Có bạn rất khéo tay. Có bạn rất được lòng người khác.
Tự cảm thấy mình không bằng, nên mình cố gắng.
*Mình học ổn định, nhưng để đậu được mình có đi “luyện gà” suốt 3 năm chỉ để đậu lớp thường - cho những ai không biết.
Những câu chuyện tương tự kéo dài.
Đến những năm Đại học,
đến việc vừa đi học vừa đi làm,
đến lúc trở-thành-người-lớn-kiếm-tiền-là-sứ-mệnh-chính,
đến cả lúc “Hay vừa làm vừa học lên cao nhỉ?”
Mình có từng nói với sếp cũ và một vài người bạn, mình muôn đời dính với chữ “chức phó” - tổ phó, lớp phó, phó ban tổ chức, phó câu lạc bộ. Có phải mình không thể lead, vì mình không bằng?
II.
Rất nhiều người đọc tới đây sẽ nghĩ, “cái đồ con nhà người ta trá hình”.
Mình không trá hình. Mình đích thực là con-nhà-người-ta suốt ngần ấy năm từ lúc biết ăn dặm.
Mình của nhiều năm trước sẽ là cái đứa mà mọi người rất không ưa - cái đứa mà “Mình làm bài không được tốt, chắc chỉ được 9.75.” đồ đó.
Mình không nói là mình không giỏi. Mình nói là mình không giỏi bằng.
Và mình nghĩ là mình không đơn độc trong cách suy nghĩ này.
(Còn nếu bạn nghĩ mình không giỏi gì luôn, thì mời bạn đọc bài: Unpopular Opinion #1: Cần cù không bù thông minh, vì mình biết bạn giỏi 🙂)
III.
Cái cảm giác tại mình không bằng, nên mình phải cố,
được gọi xịn xò hơn bằng cái tên “peer pressure”, áp lực đồng trang lứa.
Peer pressure (n): The influence exerted by a peer group on its individual members to fit in with or conform to the group’s norms and expectations. (according to APA dictionary)
Peer group refers to a group of individuals or companies that share similar characteristics with one another - e.g., age, education, ethnic background, size, or industries. (according to Investopedia)
_
Áp lực đồng trang lứa xuất hiện ở gần như mọi độ tuổi, kể từ khi một đứa trẻ bắt đầu có nhận thức. Có lẽ ảnh hưởng lớn nhất với độ tuổi thanh thiếu niên, vì lúc đó họ đang trong quá trình hình thành cá tính riêng của mình.
Áp lực đồng trang lứa xuất hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau, chứ không phải chỉ là học giỏi, năng nổ.
Như trong bài Pressure from the Peers của Nguyên, “cảm thấy áp lực phải uống rượu chỉ vì bạn bè xung quanh đều đang uống.”
Xung quanh mình ai cũng biết hút thuốc lá, chắc mình cũng nên…
Xung quanh mình ai cũng có bồ, chắc mình cũng nên…
Xung quanh mình ai cũng biết nấu bún bò, chắc mình cũng nên…
Xung quanh mình ai cũng cho con đi du học, chắc mình cũng nên…
Mình vỗ ngực tự hào rằng, gia đình mình không đặt áp lực đồng trang lứa của mình, hay của ba mẹ cô dì chú bác lên con cái. Nhà mình không có :”Con nhìn con nhà người ta đi.”
IV.
Mình học cách thâu tóm Peer Pressure (và vẫn đang tập).
Mình đọc được một đoạn rất hay từ bài Pressure from the Peers của Nguyên, có thể dùng để tóm tắt “chiến lược thâu tóm peer pressure” của mình:
Tôi được quyền chọn peer tôi là ai và pressure của tôi là gì.
Mà thật sự thì tôi không quan tâm tới peer pressure cho lắm. Tôi muốn chọn friends của mình là ai và inspiration của mình là gì cơ.
Bước 1. Thừa nhận (acknowledge) và chấp nhận (accept)
là mình không thể trốn khỏi peer pressure.
Mình đã trốn tránh cái mác peer pressure một khoảng thời gian rất dài.
Mình hay khen người khác và bảo, “tao sẽ không bao giờ được như mày.”, xong quay lưng lại hùng hục cố gắng để cho bằng bạn bằng bè.
Hay vỗ vai bạn bè bảo, đừng so sánh với người khác nữa, thước đo thành công của mỗi người rất khác nhau. (Rất hay mình làm không được nhưng bắt người khác làm)
Có khi là tệ hơn, sợ là nếu mình nói cho cả thế giới biết bạn mình giỏi như nào, thì cả thế giới sẽ biết mình không bao giờ giỏi bằng bạn.
Mình học cách tự nhận thức.
Bước 2. Làm bước 1 một cách công khai.
Thừa nhận công khai. Chấp nhận công khai. Cố gắng công khai.
Thấy người khác thật đáng ngưỡng mộ, mình ngoài tán dương còn tập biết ơn. Biết ơn vì mình đã có cơ hộ học hỏi thêm cái hay ho.
Thấy mình bắt đầu so sánh với người khác, mình tập mạnh dạn hỏi han bí kiếp tiến bộ của họ. Nếu thấy phù hợp, mình lại có thêm cái hay ho.
Thấy người khác tài giỏi chỗ nào, mình tập khen ngay chỗ đó. Nhiều khi mình lại có thêm những người bạn hay ho.
Bước 3. Làm chủ peer & pressure.
Chọn peer (bạn) của mình là ai, và pressure (áp lực) của mình là gì.
Mình chọn người hay ho theo cách riêng, muốn truyền tải sự hay ho đến người khác, và muốn học sự hay ho từ người khác.
Mình chọn áp lực trở thành một người hay ho theo cách riêng, truyền tải sự hay ho đến người khác, và học sự hay ho từ người khác.
Thay vì chọn một hoặc nhiều điều hay ho tiêu biểu cho một nhóm người, mình sẽ chọn tìm hiểu điều hay ho của từng người trong nhóm, và điều nào phù hợp.
Thay vì “mình muốn trở thành bạn A”, “mình muốn áp dụng được tính hay ho [xyz] của bạn A”.
Bước 4. Mời A về với đội của mình.
Đây là một trong những bước mình rất thích và đã áp dụng rất nhiều lần.
Turn peer pressure to accountability partnership.
Biến áp lực đồng trang lứa thành đối tác trách nhiệm.
Thuật ngữ accountability partner (tạm dịch: đối tác trách nhiệm giải trình) chỉ những cá nhân đóng vai trò giúp bạn thực hiện các cam kết cần thiết để biến mục tiêu của mình thành hiện thực. (Theo ITD Vietnam).
Mình thích gọi thân thương là accountability buddy.
Một số ví dụ (của mình):
Mình và bạn đồng nghiệp cũ tại công ty cũ quyết định trở thành accountability buddy của nhau.
Đọc thêm tại phần I used to have one accountability buddy at work, trong blog $50 means more than 6 cups of bubble tea.
Mình và hơn 70 bạn đồng-roai (co-write) trong Writing On The Net 4 của MỞ, là accountability buddies của nhau.
15% lý do hoàn tất 25/30 bài viết của thử thách viết 30 ngày là 1 triệu tiền ăn phở, 85% còn lại là vì cái blog tracking spreadsheet của khóa học. Cái cảm giác nhìn thấy các bạn hoàn thành bài viết mỗi ngày khiến mình muốn hoàn thành bài viết mỗi ngày.
Mình và quyết định tiếp tục “cái cảm giác mạnh nhìn người ta viết mà áp lực” bằng cách trở thành accountability buddy của nhau.
Tụi mình cũng tạo ra một cái Blog Tracking Spreadsheet xinh đẹp dưới đây, để vừa blog, vừa trồng hoa hướng dương (ảo), vừa áp lực nhau cùng trồng hoa.
V.
Trở thành accountability buddy của mình trong việc blog bằng cách subscribe newsletter của mình nha!
Và mình sẽ tặng bạn một món quà: Nhận ngay Accountability Buddies Spreadsheet template trong inbox sau khi subscribe.
Còn nếu bạn đã subscribe từ trước thì comment email dưới bài post này để mình gửi cho bạn nhé.
Cảm giác khi được làm “tín vay” là đây sao :DD bài này resonate với em quá
Chị Thảo đỉnh vãi huhuhuhhu